كىرىش | تىزىملىتىش | ئەزا مەركىزى
بەتنى ساقلىۋېلىش | باش بەت قىلىش
باش بەت
ئەرلەر
ئاياللار
ياشانغانلار
بالىلار
خەۋەر
كېسەللىكلەر
ئانا-بالىلار
تېبابەت
ئوزۇقلۇق
ساقلىق
پىسخىكا
ئەيدىز
جىنسىيەت
تەۋسىيە ماقالىلەر
زۇڭلى لى كېچياڭ ئەيدىز
پاھىشە بىلەن خوتۇننىڭ پ
ئاق خالاتلىق پەرىشتەدى
مېتادون دېگەن زادى قاند
ئەيدىز ئاممىۋىي ئېلانى
ئىشچى-خىزمەتچىلەرنى ئە
مەن نېمىشقا ئەيدىز؟
ھېچكىم مۇنداق دەيدۇ (بې
دۇنيا ئەيدىز كۈنى ھەققى
ئەيدىزدىن يۇقۇملانغان
«4 كەچۈرۈم، 1 غەمخورلۇق
ئەيدىز كېسىلى تارقىلىش
ئاۋات ماقالىلەر
ئەيدىز ۋىرۇسىغا قارشى داۋالاشنى قوللاش لايىھەسى
جىنسىي مۇناسىۋەت ھەمرىيىنىڭ كۆپ بولۇشى ۋە ئەيدىز
ئۇيۇن-تاماشا سورۇنلىرى ۋە ئەيدىز
بۇزىلىۋاتقان ئەخلاق، يامراۋاتقان ئەيدىز
ئەيدىزنى داۋالاپ ساقايتىشنىڭ ئۈمۈد نۇرى
«ئەر ھەمجىنىسلارئارىسىدا» ئەيدىز كېسىلىنىڭ تارقىلىشى 19ھەسىگە كۆتۈرۈلدى
91 ياشلىق موماي ئەيدىزدىن يۇقۇملاندى
ھېچكىم مۇنداق دەيدۇ (بېيجىڭ، ئۇيغۇر، زەھەر، ئەيدىز ...)
بىر ئەرنىڭ ئەيدىز بولۇش تارىخى
ئەيدىز ئاغرىقلىرىدا كۆرۈلىدىغان ئالامەتلەر
كېسەللىك بىشارىتى ۋە ئالامەتلىرىنى كۈزىتىش
ئەيدىزدىن يۇقۇملانغان سىتۇدېنت قىزنىڭ لېكسىيەسى
پاھىشە بىلەن خوتۇننىڭ پەرقىنى بىلمەيدىغان ئەرلەرگە
ئون يەتتە خوتۇن ئالغان ئەيدىز ئەر
پاھىشە بىلەن خوتۇننىڭ پەر
ئەيدىز ۋىرۇسىغا قارشى داۋ
ئەيدىز ئاممىۋىي ئېلانى (ئا
ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئالغۇچى
ئىشچى-خىزمەتچىلەرنى ئەيدى
تۇنجى نۆۋەتلىك ئەلداۋا ئە
ئەيدىز بىمارلىرىنىڭ ھوقۇق
دىيارىمىزدىكى زەھەرلىك چې
ئەيدىز سەھىپىسىدىكى يېڭى ماقالىلەر
ئەيدىزنىڭ دەسلەپكى مەزگىلدىكى ئالامىتى
نۇرغۇنلىغان ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان كىشلەر يوشۇرۇن مەزگىلىدە ھېچقانداق ئۆزى سەزگۈدەك كېسەللىك ئەھۋالى بولمايدۇ، يەنە بىر قىسىم كىشىلەر يۇقۇملانغاندىن كېي
ئەيدىزنىڭ ئالدىنى ئېلىش ھەققىدە مۇپەسسەل بايان
مەملىكەت ئىچىدىكى ھەرقايسى چوڭ دوختۇرخانا، سەھىيە ئالدىنى ئېلىش پونكىتلىرى، جىنسىي كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئورگانلىرىنىڭ ھەممىسى ئادەتتە ئەيدىز ۋىروسىنى تە
ئەيدىز ۋىرۇسى قانداق كۆپىيىدۇ؟
ئېممۇنتلىك T ھۈجەيرىگە(بەدەنگە ھەرقانداق ئاتىگىن كىرگەن ھامان ئالدى بىلەن ئېممۇنتلىك T ھۇجەيرە يوقىتىشقا قاتنىشىدۇ) ھۇجۇم قىلىپ، ئاستا- ئاستا يوقىتىۋېتىپ ئاندىن باش
ئەيدىزنىڭ شىنجاڭدا كەڭ تارقىلىشىدىكى سەۋەب
1. ئالدىنى ئېلىش تەدبىرى، تەشۋىق تەربىيە ئاجىز، تۇنۇش يىتەرلىك بولماسلىق. نۇرغۇن كىشىلەر بۇ كىسەلنىڭ قانداق يۇل ۋە ئۇسۇللاردا تارقىلىدىغانلىقىنى، بۇ كىسەلنىڭ نىمىل
ئەيدىزنىڭ كېسەللىك جەريانى
ئەيدىز كېسىلىنىڭ يوشۇرۇن مەزگىلى بىر قەدەر ئۇزۇن، بەزىلىرىنىڭ ھەتتا ئون يىلدىن يىگىرمە يىلغىچە سوزۇلۇپ كېتىشى مۇمكىن، بۇ ۋىرۇسنى ئۇزاق يىل يوشۇرۇن ئېلىپ يۈرۈش مەزگ
ئەيدىزنىڭ جۇڭگودىكى تارقىلىش ئەھۋالى
جۇڭگۇدىكى ئەيدىز ۋىرۇسىدىن يۇقۇملانغۇچى ۋە كىسەل 700 مىڭ ئەتراپىدا بۇلۇپ بۇنىڭ ئىچىدە ئەيدىز كىسىلى بىلەن يۇقۇملانغىنىنى بىلمەي يۈرگىنى 440 مىڭ ئەتراپىدا ئىكەن. (سەھى
ئەيدىز كېسىلى ھەققىدە چۈشەنچە
ئەيدىز بولسا ئېنگلىزچە AIDS نىڭ ئاھاڭ تەرجىمىسى بولۇپ، ئادەمنىڭ ئىممۇنىتېت سېستىمىسى ئەيدىز ۋىرۇسى تەرىپىدىن پۈتۈنلەي بۇزغۇنچىلىققا ئۇچىرىغان مەزگىلدىكى ھالىتىنى ك
ئەيدىزنىڭ دۇنيادىكى تارقىلىش ئەھۋالى
1.ئافرىقا نۇپۇسى دۇنيا نۇپۇسىنىڭ تەخمىنەن ئوندىن بىرىنى ئىگەللەيدۇ. بىراق 2003-يىلىدىكى سانلىق مەلۇماتتا ئافرىقىدىكى ئەيدىزنىڭ ئەھۋالى دۇنيانىڭ ئالدىنقى قاتارىدا بۇ
قىزلارنىڭ ئەيدىزدىن يۇقۇملىنىش خەۋىپى ئوغۇللاردىن 5 ھەسسە يۇقىرى
بويىغا يەتكەن قىزلارنىڭ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملىنىش خەۋپى ئوخشاش ياشتىكى ئوغۇللارغا قارىغاندا بەش ھەسسە يۇقىرى بولىدۇ. بىئولوگىيە ۋە ئىجتىمائىي تەرەپلەردىن قار
ئەيدىزنىڭ يۇقۇش يوللىرى ھەققىدە مۇپەسسەل بايان ئەيدىزنىڭ يۇقۇش يوللىرى تۆۋەندىكىدەك
1. قان ئارقىلىق يۇقىدۇ. 2. جىنسىي ئالاقە ئارقىلىق يۇقىدۇ. 3. ئانىدىن بالىغا يۇقىدۇ. بۇنىڭ ئىچىدە جىنسىي ئالاقە ئارقىلىق يۇقۇش ئاساسى يۇقۇش يولى بولۇپ ھېسابلىنىدۇ. بۇ چوڭ
قانداق قىلغاندا ئەيدىزدىن يىراق تۇرغىلى بولىدۇ؟
1.تويدىن بۇرۇن جىنسىي مۇناسىۋەت ئۆتكۈزۈشنى چەكلەش . تويدىن بۇرۇن جىنسىي مۇناسىۋەت ھامىلدار بولۇش ، ھامىلىنى سۈنئىي چۈشۈرۈش ، جىنسىي يولى كېسەللىكلىرىنىڭ پەيدا بولۇش
ئەيدىزدىن يۇقۇملىنىش خەتىرى بار ئىشلار
كىشىلەرنىڭ HIV بىلەن يۇقۇملىنىش خەۋىپىنى ئاشۇرۋىتىدىغان خەۋىپ ئامىللىرى تۆۋەندىكىچە: 1. گاندۇم ئىشلەتمەي ئالدى ياكى كەينىدىن جىنسىي مۇناسىۋەت قىلىش 2. سىفلىس، پېچەك ك
نېمە ئۈچۈن قىزلار ئاسانلا ئەيدىز كېسىلىگە گىرىپتار بولىدۇ ؟
1) ياش قىزلار قۇرامىغا يەتكەن خانىملاردىن تېخىمۇ ئاسان ئەيدىز كېسىلىگە گىرىپتار بولىدۇ . ئاياللارنىڭ بەدەن قۇرۇلمىسىنى ئېلىپ ئېتقاندا ، ئاياللارنىڭ بەدەن قۇرۇلمىسى
بۇ 10 خىل كىشى چوقۇم ئەيدىز تەكشۈرتۈشى كېرەك
مەنبە: نۇر تورى ﺋﻪﻳﺪﯨﺰ ﻛﯧﺴﯩﻠﻰ 20-ﺋﻪﺳﯩﺮﻧﯩﯔ 80-ﻳﯩﻠﻠﯩﺮﯨﻨﯩﯔ ﺩﻩﺳﻠﯩﭙﯩﺪﻩ ﺋﺎﻣﯧﺮﯨﻜﯩﺪﺍ ﺑﺎﻳﻘﺎﻟﻐﺎﻥ ﺑﻮﻟﯘﭖ، ﺑﯘ ﯞ
ئەيدىز بىمارلىرىنىڭ داۋالىنىشى ۋە كۈتۈنۈشى
ئۈچ ياكى ئۇنىڭدىن كۆپ خىل ۋىرۇسقا قارشى دورىلارنى بىرلەشتۈرۈپ ئىشلىتىش ئارقىلىق HIV نى ئاجىزلاشتۇرغىلى بولىدۇ. ۋىرۇسقا قارشى دورىلار HIV نى داۋالاپ ساقايتمايدۇ، ئەمما
ئەيدىز كېسىلىنىڭ ئېغىز بوشلىقىدىكى ئىپادىسى
ئەيدىز كېسىلى (aids)دەپمۇ ئاتىلىدۇ،بۇ كېسەللىكنى ئىنسانلارنىڭ ئېرىشمە ئىممۇنىت كەملىك ۋىرۇسى(HIV) كەلتۈرۈپ چىقارغان بولۇپ،ھەر خىل ياشتىكى كىشىلەردە قوزغىلىدۇ.ئەمما 20
ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلارنىڭ ھەممىسى ئەيدىز كېسىلىگە گىرىپتار بولامدۇ؟ى
ئەيدىز كېسىلىنىڭ يوشۇرۇن دەۋرى ئادەتتە بىر يىلدىن ئون يىلغىچە بولۇپ،ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغان كىشىلەرنىڭ تەخمىنەن%30ى بەش يىل ئىچىدە ئەيدىز كېسىلىگە تەرەققىي
ئەيدىزگە قانداق دىياگنوز قويۇلىدۇ؟
HIV تەكشۈرۈشى تەكشۈرۈلگۈچى قېنىدا HIV ئانتىبودىلىرى (HIV ئاقسىللىرىغا قارشى ئاقسىللار) نىڭ بار-يوقلۇقىنى تەكشۈرۈش ئارقىلىق HIV بىلەن يۇقۇملىنىش ئەھۋالىنى بېكىتىدۇ. ئانتى
ئەيدىز كېسىلىنى داۋالاپ ساقايتقىلى بولامدۇ؟
ئەيدىز كېسىلىگە گىرىپتار بولغۇچىلارنىڭ تېنىدىكى ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن تەندىكى ئىممۇنىتېتلىق ھۈجەيرىلەر بىرىكىپ ئۇزۇن مۇددەت ھايات كەچۈرىدۇ ھەم ئۈزلۈكسىز كۆپىيىدۇ.ھ
ئەيدىز بىمارلىرىنى ۋىرۇسقا قارشى ھەقسىز داۋالاش ئۆلچىمى تەڭشەلدى
دۆلەتلىك سەھىيە پىلانلىق تۇغۇت كومىتېتى ئىشخانىسى يېقىندا ئەيدىز بىمارلىرىنى ۋىرۇسقا قارشى ھەقسىز داۋالاش ئۆلچىمىگە تۈزىتىش كىرگۈزۈپ، داۋالاش ئوبيېكتى ئۆلچىمىنى
قىزلار بىلەن ئاياللارنىڭ قايسىسىنىڭ ئەيدىز يۇقۇش نىسبىتى يۇقىرى؟
مەنبە: نۇر تورى 1. ﻛﯩﭽﯩﻚ ﻗﯩﺰﻻﺭﻏﺎ ﺋﻪﻳﺪﯨﺰ ﻳﯘﻗﯘﺵ ﻧﯩﺴﺒﯩﺘﻰ ﺋﺎﻳﺎﻟﻼﺭﻧﯩﯖﻜﯩﺪﯨﻦ ﻳﯘﻗﯩﺮﻯ ﺑﻮﻟﯩﺪﯗ. ﺋﺎﻳﺎﻟﻼﺭ ﺑﻪﺩ
ئەيدىزنىڭ ئاخىرىقى مەزگىلدىكى ئالامىتى
ئېمىنوت سېستىمىسىنىڭ ئىقتىدارى ئەڭ تۆۋەن چەكتىكى مۇداپىيەلىنىشنىمۇ تەمىنلىيەلمىگەندە، نورمال ئادەملاردە كېسەللىك پەيدا قىلالمايدىغان كۆپ خىلدىكى مىكرو جانلىقلا
ئەيدىز كېسىلىنىڭ ئالدىنى ئېلىش رولى بار يېمەكلىكلەر
ئەيدىز كېسىلى كىشىلەرنىڭ ھاياتىغا ئېغىر تەھدىت ئېلىپ كېلىدىغان يۇقۇملۇق كېسەللىك بولۇپ، نۆۋەتتە دۇنيادا تېخى ئۈنۈملۈك داۋالاش ئۇسۇلى يوق. ساغلام بولمىغان جىنسىي ت
ئەيدىز كېسىلى ۋە جەمىئىيەت ساغلاملىقى
ئەيدىز كېسىلى زىيىنىڭ ئالدىنى ئېلىش جەمىئىيەت ساغلاملىقىنىڭ تەرەققىياتىغا كۆڭۈل بۈلۇشنى جىددي تەلەپ قىلىۋاتىدۇ. ئەيدىز كېسىلىنى چۈشىنەيلى، ئەيدىز كېسىلى نۇرغۇنلى
ھاراق ئىچىشنىڭ ئەيدىز كېسىلىگە بولغان تەسىرى
ئىسپىرت بولسا ۋىرۇسنىڭ يېمەكلىكى. تەجرىبىخانىدا ئىسپىرتنى ئەيدىز ۋىرۇسى بار پىروبىركىغا قۇيغاندا، ئەيدىز ۋىرۇسى كۆپ مىقداردا كۆپىيىدۇ. ئۇزاق مۇددەت ھاراق ئىستېمال
پاشا ئەيدىز ۋىرۇسىنى تارقىتالمايدۇ
پاشا سېرىق قىزىتما، بەزگەك قاتارلىق كېسەللەرنى تارقىتالايدۇ، بىراق ئەيدىز ۋىرۇسىنى تارقىتالمايدۇ.پاشىنىڭ بەزگەكنى تارقىتالىشىدىكى سەۋەب بەزگەك پلازمودىيەلىرى پا
ئەيدىزىن مۇداپىئەلىنىشتىكى كىچىك ھالقىلار
1. ئۆزىنى پاك تۇتۇپ، قالايمىقان جىنسىي مۇناسىۋەت ئېلىپ بارماسلىق 2. ساقال ئېلىش تىغى، چىش چوتكىسىنى باشقىلار بىلەن ئورتاق ئىشلتمەسلىك لازىم 3. دېزىنفېكسىيە قىلىنمىغا
ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار تىنچ پىسخىكىلىق ھالەتنى ساقلىشى كېرەك
تاماكا چېكىش ۋە ھاراق ئىچىشنىڭ ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇقۇملانغانلار ياكى ئەيدىز ئاغرىقلىرىغا بولغان زىيىنى باشقا كىشىلەرگە قارىغاندا زور بولىدۇ چۈنكى ، تاماكا چېكىش
ئەيدىزدىن گۇمان قىلغاندا
كىشلەر ئەيدىزدىن گۇمان قىلغاندىن كىيىن قەيەرگە بېرىپ قانداق تەكشۇرتۇش ئۇستىدە باش قاتۇرىشىدۇ،شۇڭا تۆۋەندە مۇشۇ ھەقتە چۇشەنچە بىرىمىز. 1. ھەرقايسى جايلاردىكى كېسەلل
زۇڭلى لى كېچياڭ ئەيدىز خىزمىتى ھەققىدە مۇھىم يوليورۇق بەردى
لى كېچياڭ گوۋۇيۈەننىڭ چوڭ كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش خىزمىتى مىنىستىرلىقلار بىرلەشمە يىغىنىنىڭ 1-نۆۋەتلىك ئومۇمىي يىغىن
ئەيدىز كېسىلى ھەققىدە ب
سۈت بېزىنىڭ خالتىلىق ئ
يامان غەرەزدە ئەيدىز ۋى
دىلشات ياقۇپ: ئەيدىز بى
ئەيدىزنىڭ كۆپ كۈرۈلىدى
ئەيدىز كېسىلىدىن مۇداپ
پىرىماتلاردا ئەيدىز كې
ئەيدىزگە گىرىپتار ھامى
«مىكرو دورا قۇتىسى»-ئەي
ئەيدىز كېسىلىنى ئاخىرل
ھەمجىنىسلار ۋە ئەيدىز
زەھەر ياشلىق ئەيدىز
ﻳﯧﺰﺍ ﺋﯩﮕﯩﻠﯩﻚ ﺋﯘﻧ
مۇز قايماق يىيىش
شۆھرەت زاكىر تېببىي خاد
باش شۇجى شى جىنپىڭ ئەيد
جۇڭيى دورىلىرىنىڭ ئەيد
بەدەندىكى ئاقسىلنى تۇر
ئەيدىز ساغلاملىق مەسلى
ئون يەتتە خوتۇن ئالغان
ئەيدىز ۋە خەتەرلىك جىنس
دۇنيادا ئەيدىز يۇقۇمدا
زۇڭلى ۋېن جىياباۋ ئەيدى
رايونىمىزدا ئەيدىز يۇق
يانفون بىلەن ئەيدىز
ئەيدىز توغرىسىدىكى ئون
ئەيدىز بىمارىنىڭ ئۆمرى
ئەيدىز كېسىلىدىن قاندا
ئەيدىز بىمارلىرىنىڭ كې
زۇڭلى لى كېچياڭ ئەيدىز
جىنسىي مۇناسىۋەت ھەمرى
91 ياشلىق موماي ئەيدىزدى
جىنسىي كېسەل بىلەن ئەيد
بىر «ھەمجىنىس ئەر» ئەيد
دۇنيا ئاياللىرىنىڭ ئەي
ﺷﯩﻨﺠﺎﯕﻨﯩﯔ 2017-ﻳﯩﻠﻠ
لى كېچياڭ ئەيدىزنىڭ ئال
ئەيدىزدىن مۇداپىئەلىنى
19-15 ياش ئارىلىقىدىكى ئو
بىر ئايالنىڭ ئەيدىز ۋەھ
ئەيدىز كىسەللىكىنىڭ ئا
ئەيدىز ۋىرۇسىدىن يۇقۇم
ئەيدىز بىمارلىرىنىڭ ئۈ
بىر سىتۇدىنت قىزنىڭ ئە
ئەيدىز ۋىرۇسى ۋە ئەيدىز
مارۇژنا يېيىش
ئەيدىز ۋىرۇسىنىڭ يۇقۇش
ئەيدىز ۋىرۇسى ۋە ئادەم
ئەيدىز يۇقتۇرىۋېلىشنىڭ
بەدىنىگە گۈل چەكتۈرۈش ئ
خوتۇن بىلەن پاھىشەلەرن
دۇنيا بويىچە ۋىرۇسقا قا
ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇق
ئەيدىز ۋىرۇسى بىلەن يۇق
قاش-قاپاق چەكتۈرگەندە ئ
ئەيدىزنىڭ ئالامەتلىرى
ئېرى تەرىپىدىن ئۆلتۈرۈ
ئەيدىزنىڭ كلىنىكىلىق ئ
دوختۇرخانىدا ئەيدىزدىن
ئەيدىزنىڭ ئالدىدا ھەمم
باش بەت
ئالدىنقى بەت
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
كېيىنكى بەت
ئاخىرقى بەت
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
دوستانە ئۇلىنىشلار